Selasa, 01 Desember 2015

Makalah Kasusastran Djawa "Basa Kang Kanggo Ing Kasusastran Djawa"



KATA PENGANTAR

Kanthi ngucap syukur ing ngarsaning Gusti Allah SWT, kula saged ngrampungake tugas menika, kanthi ora ana alangan satunggal menapa.
Matur suwun kula ucapake marang rencang kang wis mbiyantu nyemangati gawe makalah menika.
Makalah menika kanggo syarat melu Ujian Tengah Semester mata kuliah Membaca Pemahaman. Muga-muga makalah menika ana paedahe dhateng kalaksanane Ujian Tengah Semester.
Makalah menika isih kurang sempurna amarga wektu sing kasesa lan kurang pangertosipun kula. Pramila penyusun nyuwun pangapunten lan nampi kritik lan saran saking pemaos, wasono cekap semanten matur nuwun.


Penulis
 Armin Retno Vitasari



BAB I
PENDAHULUAN

A.    Latar Belakang
Basa kang kanggo ing kasusastran djawa yaiku basa djawa, ditata kanthi iketan apik, runtut, nganti bisa dadi basa kang endah. Wis mesthi panganggone basa djawa iku kudu manut undha usuking basa.
Basa jawa kang endah, kudu dimangerteni marang para siswa-siswa sing nyinau babagan basa jawa. Amarga dadi wong jawa iku kudu bisa ngetrepake basa ana ing saben papan panggonane. Ana ing buku Kasusastran Djawa I sing dikarang dening S. Padmosoekotjo, dijlentrehake babagan undha usuking basa djawa.
Ana 8 tataran kang wis dijelasake yaiku kaping pisan ngoko utawa djawa dwija tegese iku guneme bocah padha bocah. Dene kaping pindho ngoko andhap ana warna loro yaiku antya basa tegese iku pamore tembung ngoko karo krama inggil, lan basa antya tegese iku pamore tembung ngoko.
Tataran kaping telu yaiku basa madya ana warna telu, madya ngoko tegese iku pamore tembung madya karo ngoko, madyantara yaiku meh padha karo madya ngoko, lan madya krama tegese iku pamore tembung madya, krama, lan krama inggil nangingora ngramakake ater-ater lan panambang.
Kaping papat yaiku basa krama ana telu, krama lugu tegese tembung-tembunge kabeh krama, muda krama tegese pamore tembung krama karo krama inggil, lan wredha krama iku awujud tembung-tembung krama nanging ater-ater lan panambang ora dikramakake.
Sabanjure kaping lima yaiku krama inggil kang wujude kaya muda krama. Tataran kaping enem krama desa yaiku basane wong-wong desa kang lumrahe padha isih wuta sastra. Sing kapitu yaiku basa kasar iku lumrahe kadadean saka pamore tembung ngoko karo tembung kasar. Sing pungkasan yaiku basa kedhaton utawa basa bagongan iku guneme para sentana lan abdining ratu ana ing sajroning tjepuri kedhaton lan ing ngarsane Sang Prabu utawa Pangeran Adipati Anom.

B.     Rumusan Masalah
Ing makalah iki ngandarake babagan kang penting dimangerteni antarane yaiku :
1.      Alasan lan dasar ngandharake undha usuking basa jawa.
2.      Kepie carane mraktekake undha usuking basa jawa ing SMP lan SMA.

C.    Tujuan Panulisan
Tujuan nulis makalah iki antarane yaiku :
1.      Kanggo njlentrehake alasan lan dasar ngandharake babagan undha usuking basa jawa.
2.      Kanggo mangerteni cara mraktekake babagan iku menyang para siswa SMP lan SMA.

D.    Manfaat Panulisan
Manfaat kang bisa kapethik saka ing panulisan makalah iki antarane yaiku :
1.      Kanggo sing padha maca makalah iki, tujuane supaya padha mangerti babagan basa kang trep digunakake nalika pasrawungan karo wong liyan.
2.      Kanggo panulis yaiku supaya bisa mahami lan bisa nuladhani marang para siswa.
BAB II
PEMBAHASAN

A.    Alasan lan Dasar Ngandharake Undha Usuking Basa Jawa
Ana ing buku Kasusastran Djawa I, dijlentrehake babagan undha usuking basa jawa. Ing buku kuwi wis ditata kanthi iketan kang apik, runtut, lan nganti bisa dadi basa kang endah. Alasan njelasake babagan iki yaiku supaya bisa kanggo pasinaon marang para siswa SMP lan SMA. Amarga siswa saiki wis padha ninggalake unggah-ungguh nggunakake basa jawa kang trep ing saben papan panganggone.
Saka pratelan ing bab iki, diarepake para siswa bisa sinau lan uga bisa ngetrepake unggah-ungguh basa marang wong liya. Kayata basa ngoko utawa djawa dwipa yaiku guneme bocah padha bocah. Wong tuwa marang wong nom kang ora ngajeni, bendara marang abdine. Tembung-tembunge ngoko kabeh, ater-ater lan panambange uga ngoko. Tuladhane yaiku “Aku arep menyang pasar, kowe tunggua omah”.
Basa ngoko andhap ana warna loro yaiku antya basa iku guneme wong tuwa marang wong nom sing luwih dhuwur pangkate, utawa priyayi pada priyayi sing wis raket banget sesrawungane. Tuladhane yaiku “Sliramu apa ora tindak menyang kantor?”. Lan basa antya iku guneme wong tuwa  sing luwih dhueur pangkate, tembung “kowe” dadi “panjenengan”.
Basa madya ana warna telu yaiku madya ngoko iku guneme baku padha bakul, tuladhane yaiku Dika sadjak kesusu ngadjak milih kula, onten prelune napa, ta?. Madyantara iku geneme priyayi cilik padha priyayi cilik, utawa priyayi marang sadulure sing luwih endhek pangkate. Tuladhane sampeyan rak empun duwe tumbak sing liwih apik, ta?. Madya krama iku guneme bojone priyayi marang sing lanang, tuladhane “Pakne, wantji ngetan kok empun adjeng tindak teng kantor, napa kathah padamelan?.
Basa krama ana warna telu yaiku krama lugu uga diarani kramantara, iku genemane wong lumrah padha wong lumrah, utawa wong tuwa marang wong nom sing tanpa pangkat (dudu sadulure dewe). Tuladha “Kala wingi sampeyan rak sampun kula criyosi, bilih kula boten saged dhateng saderengipun jam sedasa. Muda krama iku kramane wong muda marang wong wreda, murid marang guru, priyayi padha priyayi. Tuladha “Manawi panjenenganipun ibu marengaken, kula badhe ndherek. Wreda krama iku kramane wong wreda marang wong muda, tuladha “Nak, kabare sampeyan sampun dicriyosi dening Mas Lurah”.
Krama inggil iku geneme kaum krama marang kaum ningrat, utawa priyayi cilik marang priyayi luhur. Tuladhane “Sowan dalem ing ngarsa panjenengan, dalem prelu nyadhong dhawuh dalem.
Krama desa iku basane wong desa kang lumrahe padha isih wuta sastra. Tembung-tembung kang dienggo yaiku:
1.      Tembung krama utawa karama inggil dikramakake maneh, kayata : nama-nami, tebih-tebah, lan waja-waos.
2.      Nganggo tembung krama inggil tumrap awake dewe (utama-purusa, wong kapisan), kayata : asta kula lan kula paringi.
3.      Nganggo tembung-tembung kawi, kayata : redana (saka tembung kawi hardana ateges dhuwit.
4.      Mirid kaanan, kayata : ambetan-duren, samberan-pitik, singgetan-pete.
5.      Wis nduweni teges dewe, kayata : dhekeman dhele lan watesan-semangka.
Sabanjure yaiku basa kasar, lumrahe kedadean saka pamore tembung ngoko tembung kasar, iku basane wong sing lagi muring. Lan sing pungkasan yaiku basa kadhaton (basa bagongan), iku guneme para sentana lan abdining ratu ana ing sajroning tjepuri kadhaton. Basa kedhaton iku pamore tembung-tembung krama karon tembung-tembung basa kedhaton. Ater-ater lan panambang yen sing guneman iku sentana padha sentana, abdining ratu padha abdining ratu, utawa sentana karo abdining ratu, ora dikramakake. Dene manawa sentana utawa abdining ratu iku guneman karo pangeran, ater-ater lan panambang mawi dikramakake.
B.     Cara mraktekake Undha Usuking Basa Jawa Marang Siswa
Para siswa ing jaman saiki wis cukup manawa ngerti lan bisa ngecakake tatarane basa jawa warna telu, yaiku : ngoko (ngoko lugu lan  ngoko andhap antya basa), krama lan krama inggil. Tatarane basa jawa liya-liyane (basa antya, basa madya , krama desa, lan liya-liyane) cukup dadia pangerten wae.
Carane yaiku kita sing wis bisa lan ngerti babagan unggah-ungguh basa, kudu bisa ngajarake marang para siswa. Dijelasake kanthi rinci lan diwenehi tuladha supaya para siswa bisa apik anggone nganggo basa jawa. Lan saben tataran uga ana tembung-tembung supaya para siswa bisa mbedakake tataran siji lan liyane.

BAB III
PENUTUP

A.    Kesimpulan
1.      Basa jawa iku ana tatarane yaiku ngoko, ngoko andhap, basa madya, basa krama, krama inggil, krama desa, basa kasar, lan basa kadhaton.
2.      Tataran sing cukup dimangerteni cukup telu yaiku ngoko (ngoko lugu lan ngoko andhap), krama lan krama inggil.
B.     Saran
1.      Kudu bisa ngecakake basa sing apik lan runtut, supaya bisa nguri-uri basa jawa.
2.      Kudu bisa nuladhani marang para siswa sing durung mangerti cara nggunakake unggah-ungguh sing trep.
 
 
DAFTAR PUSTAKA

Padmosoekotjo S. 1958. Kasusastran Djawa I. Jogjakarta : Hien Hoo Sing.


0 komentar:

Posting Komentar

Template by:

Free Blog Templates